Geplaatst op 15 maart 2024
In de huidige maatschappij, waar klimaatverandering een onmiskenbaar en urgent probleem vormt, rijst de vraag hoe verschillende sectoren hierop kunnen anticiperen en actie kunnen ondernemen. De bouwsector in het bijzonder, staat voor aanzienlijke uitdagingen. En deze uitdagingen mogen echt niet onderschat worden, waarschuwt Maarten Kleinhans. Hij is professor Fysische Geografie aan de Universiteit Utrecht en met name gefocust op kusten en delta’s.
Nederland, een land dat voor een aanzienlijk deel onder zeeniveau ligt, heeft altijd een complexe relatie gehad met water. Door de klimaatverandering wordt deze relatie alleen nog maar complexer en door jarenlang waterbeheer krijgen we steeds meer te maken met bodemdaling. Dit is een directe bedreiging voor zowel de bouwsector als de infrastructuur. “De bodem daalt door ons waterbeheer, een praktijk die al 900 tot 1000 jaar aanhoudt,” zegt Kleinhans, wijzend op de eerste tekenen van deze problematiek die nu al zichtbaar zijn.
Een ander punt van zorg is de manier waarop klimaatverandering de frequentie en intensiteit van zowel droge perioden als overstromingen beïnvloedt, wat onvermijdelijk gevolgen heeft voor de bouw. Deze uitdagingen vereisen een heroverweging van hoe en waar we bouwen, evenals een diepgaande kennis van de gevolgen van klimaatverandering voor onze omgeving.
“Om klimaatbestendig te bouwen is het noodzakelijk om de wetenschap echt bij de ontwikkeling van Nederland te betrekken”
De urgentie van het probleem kan in twee hoofdcategorieën worden verdeeld. Ten eerste is er de onmiddellijke noodzaak om het huidige waterbeheer en de infrastructuur aan te passen aan de reeds zichtbare gevolgen van klimaatverandering. “We zien de eerste problemen al verschijnen,” licht Kleinhans toe, wijzend op de dringende behoefte aan actie. Deze problemen worden wel erkend maar nog niet overal wordt erop gehandeld. En daar moet echt verandering in komen vindt hij.
De tweede urgentie ligt in de noodzaak van een langetermijnplanning. Die is nodig omdat we anders te laat zijn wanneer de nood hoog is. Er moet gekeken worden waar we op lange termijn kunnen bouwen en ook waar we dat vooral niet moeten doen. De snelle veranderingen in het klimaat en de stijging van de zeespiegel moeten daarbij een cruciale rol spelen.
Naast een rol voor de ondernemers in de bouw, is er ook een belangrijke rol voor de politiek in de bouw. De urgentie in de politiek als het om klimaatbestendig bouwen gaat, is helaas nog ver te zoeken. De neiging om de verantwoordelijkheid af te wentelen op lokale overheden, zonder hen de benodigde expertise en middelen te bieden, zorgt ervoor dat het langzaam en zonder lange termijnvisie wordt ontwikkeld. Dit gebrek aan landelijke regie en de fragmentatie van verantwoordelijkheden heeft geleid tot een situatie waarin beslissingen worden genomen die op de lange termijn schadelijk kunnen zijn voor zowel de bebouwde omgeving als de natuur.
Maar het is nog niet te laat en er zijn zeker oplossingen te bedenken vindt Kleinhans. Als eerst moet er gekeken worden naar de noodzaak van een veel hechtere samenwerking tussen wetenschap, overheid en de bouwsector. Landelijke regie, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en toekomstgerichte planning, is essentieel. De landelijke regie is nodig om ervoor te zorgen dat er op de juiste plekken gebouwd wordt. De daadwerkelijke uitvoering en exacte locatie kan dan weer worden overgelaten door de lokale overheden. Hierdoor blijft de vaart erin en staat het belang voor het hele land voorop. Daarnaast moet er ruimte zijn voor innovatie in bouwtechnieken die rekening houden met veranderende omstandigheden en de veerkracht van bouwwerken verhogen. Die bestaan al volop en worden nu nog te weinig ingezet. Door hier veel meer in te investeren maken we het onszelf op de lange termijn een stuk makkelijker.
Een ander voorstel is om bestaande grond beter te benutten en na te denken over de huidige inzet van landbouwgrond en natuurgebieden. Een flexibele benadering van ruimtelijke ordening, die rekening houdt met de dynamiek van het klimaat, biedt kansen voor duurzame ontwikkeling en bouw.
Kleinhans onderstreept de complexiteit van de uitdagingen waar Nederland, en bij uitbreiding de wereld, voor staat als gevolg van klimaatverandering. De bouwsector speelt een cruciale rol in het aanpakken van deze problematiek. Door te bouwen met een visie voor de toekomst, kunnen we een veerkrachtige en duurzame leefomgeving creëren die bestand is tegen de veranderingen die ons te wachten staan. Het is tijd voor actie. Door wetenschap, politiek en praktijk met elkaar te verbinden en door gezamenlijk te werken aan innovatieve oplossingen, kunnen we de uitdagingen van klimaatverandering het hoofd bieden. De bouwsector staat aan de vooravond van een transformatie die niet alleen noodzakelijk is, maar ook vol kansen ligt om onze wereld beter te maken voor toekomstige generaties.