Michel Baars: “2025 wordt een belangrijk kantelpunt”

De ambities zijn hoog. In 2050 moet Nederland een volledig circulaire economie zijn. Maar hoe ver zijn we op dit gebied in de bouw? Koploper Michel Baars van New Horizon praat ons bij.   
  
Michel Baars is op een missie. De directeur en oprichter van New Horizon wil de bouwsector circulair laten werken. Eerst deed hij dat buiten de sector om. Als zelfstandig opererend bedrijf, die ‘tegen de bouw aanschuurt’, zoals hij zelf omschrijft. En nu doet hij dat van binnenuit, als onderdeel van JAJO. Met de volle overtuiging dat het via deze weg stukken sneller gaat.  
  
En sneller moet het ook gaan, want in 2050 moet Nederland een volledig circulaire economie zijn. De ervaringen van Baars in de bouwsector de afgelopen jaren zijn dat het nog niet zo vlot gaat. “Bij een circulair economisch model kijk je naar het reduceren van de CO2-footprint en het materiaalgebruik,” legt hij uit.   
  
Circulair beton   
De overheid zegt wel naar een circulaire economie te willen, maar de regelgeving hiervoor loopt volgens hem nog hopeloos achter. “Neem bijvoorbeeld beton. Circulair beton, wat wij aanbieden, zorgt voor een 80% lagere CO2 -footprint. Je haalt het oude beton uit de sloop, maakt er weer ruwe materialen van zoals grind, zand en cement en daarmee maak je weer nieuw beton. Klinkt mooi zou je zeggen, maar dit is niet de standaard in Nederland.”   
  
“Een sloper gooit alles wat hard en steenachtig is uit een gebouw bij elkaar tot menggranulaat dat we gebruiken voor de aanleg van bijvoorbeeld wegen. En daar moet beton bij, anders is het niet hard genoeg. Dan heb je het wel over 30 tot 40 procent beton om het mengsel voldoende sterk te maken. Les 1 bij milieukunde, wat ik heb gestudeerd, is dat je zuivere stoffen niet mag mengen. Dus een overheid zou zoiets eigenlijk moeten verbieden.”   
  
De oplossingen zitten volgens Baars in het scheiden van die stromen in zuiver glas, keramiek en beton. Iets wat New Horizon nastreeft. “Ik heb ons bedrijf wel eens vergeleken met een wielerwedstrijd. Wij zijn de koploper en willen het peloton harder laten fietsen. De overheid is de bezemwagen. Een achterblijver valt af. Wat de overheid nu doet is de norm opschuiven, omdat hij het zielig vindt voor die achterblijver. De overheid kijkt dus niet naar de koplopers, maar naar de achterblijvers.”  
  
Het circulaire beton van Baars is nog een beetje duurder, maar de bijdrage die het levert aan de strategie van JAJO en haar bedrijven is enorm, vervolgt hij. “Een goede investering dus. Bovendien wordt door het toepassen van het beton de opschaling mogelijk, waardoor we op korte termijn circulair beton kunnen leveren tegen tarieven die kunnen concurreren met verontreinigende betonsoorten.”  
  
“De bouwsector telt 200 verschillende brancheverenigingen en die zijn in Den Haag allemaal aan het lobbyen om maar niet te snel te veranderen. Ik steek dan liever mijn energie in b2b en probeer daar het verschil te maken,” legt Baars uit. “Wij gaan 2050 halen, óndanks de overheid. Het is een kwestie van doen.”    

Grote aantallen  
Sinds 2021 is New Horizon onderdeel van JAJO. Baars zag de markt reageren op die overname. “Er vielen klanten af, omdat je nu onderdeel bent van een bouwbedrijf. Ook was ik vanaf dag 1 de interne vraagbaak over alles wat te maken heeft met circulair bouwen. Het trekt je in eerste instantie wel even terug van je groeipad, maar ik ben ervan overtuigd dat we na deze fase veel meer impact gaan maken. Bij JAJO gaat het om grote getallen, dan kan het hard gaan.”   
  
Het doel van Michel Baars is te zorgen dat er een tipping point ontstaat in de bouwsector. “Als op een gegeven moment 25 procent van de markt aan de slag gaat met circulair bouwen, dan zal het vanzelf groter gaan worden.” Dan heeft zijn aanjaagfunctie gewerkt.  Op dit moment zitten we op ongeveer 8 procent. 
  
De bouw moet over naar een ander verdienmodel is zijn stelling. “Duurzaam is duurder zolang vervuiling niks kost. 2025 gaat wat dat betreft een belangrijk kantelpunt worden”, legt Baars uit. Het tarief van de CO2 -heffing voor industrie gaat dan een stuk omhoog. Ook op de import van materialen van buiten de EU wordt de CO2 tax van toepassing. “Die CO2 -beprijzing gaat ervoor zorgen dat heel veel van onze bouwproducten substantieel duurder worden.”   
  
Marges flinterdun   
“De marges in de bouw zijn flinterdun, dus die zijn zo verdampt bij een hogere CO2 -heffing. We moeten sturen op een lage CO2 -footprint om een stevige concurrentiepositie te houden. Er wordt nagedacht over een CO2 -budget per vierkante meter van een gebouw,” vertelt Baars.   
  
“Als je bijvoorbeeld een distributiecentrum bouwt, denk je misschien dat dit qua milieubelasting relatief laag is, omdat zo’n hal veel kubieke meters lucht bevat. Maar de materialen die gebruikt worden voor de bouw ervan, staal en beton, zijn heel vervuilend. Er is ook een concept met hout, maar die is nu nog duurder. We moeten dus leren anders te bouwen om te kunnen concurreren in de toekomst.”   
 
Een andere denkrichting voor een nieuw verdienmodel in de bouw zit hem volgens Baars in het eigenaarschap van de materialen. “We kopen nu veel materialen in en dat verwerken we tot een geheel. Materiaal wordt steeds schaarser, dus waarom blijven we geen eigenaar ervan? Je moet dan wel over naar modulaire bouw om het makkelijker te kunnen ontmantelen.”   
  
Modulaire bouw  
Baars: “De gemiddelde leeftijd waarop een gebouw nu in Nederland ontmanteld wordt is 35 jaar. Waarom zou je dan de elementen niet terughalen?” Modulaire bouw is dan wel een vereiste. Veel wordt dan in fabrieken in elkaar gezet, waardoor je minder mensen nodig hebt op de bouwplaats. Wat in deze tijden van grote arbeidstekorten een bijkomend voordeel is.   
Baars is met New Horizon al zeven jaar circulair aan het slopen en heeft daardoor ook al veel kennis en data verzameld. Urban mining – het recyclen van waardevolle grondstoffen uit stedelijk afval – is uitgegroeid tot een begrip. “Met die verzamelde dataset hebben we nu een voorspellend model ontwikkeld. Hiermee kunnen we de urban mining-potentie uitrekenen van een gebouw.”   
  
“Je hebt data over het aantal vierkante meters, het bouwjaar, het aantal verdiepingen en dat wordt gecombineerd met satellietbeelden van het dak. Zitten er pannen op, of ligt er bitumen op. Daarmee kunnen we voorafgaand aan de klus aangeven hoeveel herbruikbare materialen eruit komen en wat dus de urban mining-potentie is van het gebouw. 
  
Oogstlijst   
“We maken dan een ‘oogstlijst’, hierin beschrijven we wat we beogen eruit te halen en opnieuw toe te passen. We geven dan ook aan wat wel en niet gelukt is en maken een impact-analyse van de sloopklus. Nieuw is dat we nu ook CO2 -prestatiecontracten afgeven. Hiermee kunnen we opdrachtgevers vooraf garanderen welke CO2 -reductie ze gaan halen met het pand.”