Kristel Tholen: “Wij redden planten van de sloop”

Bouwmaterialen worden vaak al hergebruikt, maar wat gebeurt er eigenlijk met het groen? Bij nieuwbouw, renovatie of sloop van een woonwijk worden de planten en struiken vaak vernietigd. Dat moet en kan anders, vinden ze bij de Stichting Struikroven.  

Het wordt weer een beetje rustiger voor struikrover Kristel Tholen; ze is aanspreekpunt voor de stichting in regio Eindhoven. “Wij roven als de planten in ruststand zijn. Dat loopt vaak gelijk met het broedseizoen, iets waar projectontwikkelaars zich ook aan houden. Dat is zo vanaf eind september tot eind maart. We roven door weer en wind. Het is juist goed als het een beetje regent, dan krijgen de planten genoeg water als ze verplant zijn.”

Stichting Struikroven is opgericht in 2017. Het is ontstaan uit een buurtinitiatief in twee wijken in Eindhoven; Woensel-West en Hemelrijken. Als ergens sloop of renovatie plaatsvindt, dan tuigt de stichting een ‘struikroofactie’ op om samen met omwonenden van het gebied het groen uit de voor- en achtertuinen te redden en een tweede leven te geven. De planten krijgen een nieuwe plek in tuinen van particulieren, maar ook op schoolpleinen, bij zorginstellingen of zelfs op begraafplaatsen.

Buurtparticipatie
Naast het redden van het groen is de sociale cohesie ook een belangrijk onderdeel voor de stichting. “Buurtparticipatie is minstens zo belangrijk als het circulair gebruiken van groen. Deze combinatie zorgt juist voor de magie. Wij willen juist die buurtparticipatie, anders gaan we het project ook niet aan”, legt Tholen uit. “Groen verbindt. Bewoners met allerlei verschillende achtergronden en drijfveren gaan met elkaar op avontuur om de mooiste schatten te zoeken. We bekijken ook of we in een bepaalde wijk, dorp of buurt een Roverstuin kunnen opzetten. Daar kunnen de uitgegraven struiken of planten ‘tijdelijk logeren’. En het zorgt ook weer voor een activiteit in het groen voor de buurt, die de tuin gaat onderhouden met elkaar. Mensen met een kleine portemonnee kunnen dan bijvoorbeeld planten uit de Roverstuin komen halen voor hun eigen tuin. Daar maak je afspraken over met elkaar.”

In Eindhoven heeft Stichting Struikroven een duurzaamheidspact gesloten met de gemeente en woningcorporaties. Ze hebben daarin afgesproken dat bij elke sloop of renovatieproject in de stad, de stichting Struikroven wordt ingezet. “Een projectontwikkelaar, gemeente, of woningcorporatie benadert ons dan en geeft ons de opdracht om de Struikroofactie te organiseren”, vertelt Tholen. “We gaan ook zelf op pad. Als we horen dat er ergens gesloopt gaat worden of er een nieuwe weg wordt aangelegd, dan gaan wij eropaf.”

“Ik woon zelf in Vught. Daar wordt een nieuw spoor aangelegd. Hier moet veel groen voor wijken. Zowel voor het tijdelijke, als voor het nieuwe spoor dat ze gaan aanleggen. Daar staan prachtige struiken en mooie grote bomen. Ook daar zijn de contacten gelegd. We werken vaak samen met meerbomen.nu, die verplanten overdadige zaailingen en stekken van kansarme gebieden naar kansrijke plekken, bijvoorbeeld bij boeren en burgers. Voor de grotere bomen werken we samen met stichting Insert.

Vergeten
“Voorheen werd dat groen gewoon vergeten,” legt Tholen uit. “Dan ging er een bulldozer door de tuin, werden de woningen gesloopt en ontstond er een soort woestijn. Circulair slopen wordt gelukkig steeds meer de norm. Steeds meer bedrijven zien door onze komst het belang van het behoud van groen in en ze nemen nu ook het groen uit de tuinen en omgeving mee in hun circulaire processen.”

Stichting Struikroven heeft deze maand een samenwerkingsovereenkomst gesloten met onder andere bouwbedrijven, projectontwikkelaars en duurzaamheidsorganisatie Urgenda, waarmee ze de komende jaren de stichting verder willen ontwikkelen. Het doel is om het redden van planten en struiken tot norm te maken bij sloop en renovatie in Nederland. Tholen: “Dit is een belangrijke mijlpaal. Met de bijdrage van deze strategische partners kunnen we bijvoorbeeld meer nieuwe Struikrovers gaan opleiden en de Roverstuinen verder professionaliseren.”

“Je merkt dat mensen ‘aan’ gaan als we ons verhaal vertellen. Als ergens een roversactie is geweest dan is iedereen razend enthousiast. Zo leuk om samen aan zo’n project te werken. Opdrachtgevers vragen dan vaak of we ‘een Roverspact’ willen afsluiten. Dit is een overeenkomst, waarbij we afspreken dat bij elke volgende sloop of renovatie Struikroven wordt ingezet.”  

Vleermuizen
In de praktijk loop je ook nog wel eens tegen zaken aan, merkt Tholen op. “Slooptrajecten kunnen vertragen, er kunnen vleermuizen gevonden worden, of vogels die nestjes maken. Dan is het beter om niet te roven. We bespreken altijd samen met de sloper, opdrachtgever en de tijdelijke bewoners of en wanneer we zo’n Roversactie gaan houden. Dat is vaak wanneer de ecologische scan gedaan en goedgekeurd is.”

“Er komt veel saamhorigheid, maar ook emotie in een wijk naar boven als we bezig zijn met de planten. De sloopfase is een roerig en emotioneel proces. Mensen die hun woning moeten verlaten en daar zelf niet voor hebben gekozen. Zo sprak ik laatst een vrouw die vijftig jaar op een plek heeft gewoond en daar nu weg moest. Ze stond bij haar schuur en zag haar potjes daar nog in staan. Het huis waar haar kinderen in waren geboren, was nu dichtgespijkerd. Dat is moeilijk. Hele mooie verhalen komen naar boven. Ze nam de planten mee als herinnering.”

En Tholen herinnert zich een palmboom van een paar meter hoog. “Dit lag heel gevoelig bij de bewoner. Die palmboom was zijn trots. Het was een heel emotioneel moment toen die boom uit zijn tuin werd gehaald. De palm heeft nu een prominente, nieuwe plek gekregen in de Roverstuin in de wijk, waar iedereen ervan kan genieten. Dat geeft een goed gevoel. Zo kunnen we ook een stukje negativiteit wegnemen. We zijn eigenlijk een soort Zwitsersland, een neutrale partij, tussen de bewoners en ontwikkelaars en bouwbedrijven in.”