Geplaatst op 13 February 2023
Duurzaam en circulair bouwen heeft de toekomst. Op veel vmbo-scholen is dit nog een onderbelicht onderwerp. Daarom is er nu een keuzevak Duurzaam en Circulair Bouwen op het vmbo. Cor de Ridder van Platform vmbo BWI, is één van de initiatiefnemers van dit vak.
“In de tijd dat we dit vak aan het ontwikkelen waren, kwamen er ook al verschillende aanvragen binnen van scholen die dit wilden”, vertelt De Ridder. “De interesse is er dus wel, maar er bestond nog geen apart vak voor op het vmbo. Inmiddels bieden 40 vmbo-scholen dit vak aan, of zijn zich aan het oriënteren op dit gebied.”
Het oorspronkelijke idee voor het vak komt enerzijds van de scholen zelf en anderzijds van Bouwend Nederland, die ook in het bestuur zit van Platform vmbo BWI. “Circulair bouwen is belangrijk voor de toekomst van de bouw, kunnen we dit ook op scholen gaan aanbieden?”, was de vraag waarmee De Ridder op pad werd gestuurd.
Niet te niche
“Als platform hebben wij veel contacten in het land en met bouwbedrijven. We zijn toen met die verschillende partijen gaan praten om te kijken naar wat dit vak precies in moest houden. Het moest het onderwerp goed behandelen, maar ook weer niet te niche worden.” legt De Ridder uit.
Samen met het Vechtdal College in Hardenberg is De Ridder toen begonnen met de ontwikkeling van het vak. “Duurzaamheid en circulariteit zijn begrippen die allebei raken aan de uitputbaarheid van de aarde. Het gaat om materiaal- en grondstofgebruik. Maar het heeft ook wel tegenstrijdigheden.”
“Iets wat duurzaam is, is niet perse circulair. Je kunt bijvoorbeeld een nul op de meter woning bouwen, in het kader van duurzaamheid, maar als je purschuim gebruikt als isolatiemateriaal dan is dat nauwelijks circulair.” Toch is er, vanwege de gezamenlijke uitgangspositie, wel voor gekozen om deze twee onderwerpen in één vak samen te brengen.
Concrete opdrachten
“Vmbo-leerlingen staan aan het begin van hun carrière en ontwikkeling. Het is van belang dat je iets aanbiedt, wat voor hen behapbaar is,” vervolgt De Ridder. “Je vraagt ze dus geen hotel of woonwijk te ontwerpen, maar geeft ze concrete opdrachten op school. Het liefst ook eentje, die ze mee naar huis kunnen nemen.”
Onderdeel van het keuzevak is bijvoorbeeld het bouwen van een bakstenen muur met een droogstapel systeem. “Dit is een soort lego van bakstenen,” legt De Ridder uit. “In plaats van cement gebruiken, stapel je de bakstenen met noppen en kliksystemen. Zo kun je de stenen ook weer makkelijk uit elkaar halen en hergebruiken.”
Een andere opdracht binnen het keuzevak is het maken van gerecycled beton. Zo krijgen ze een betonnen stoeptegel, waarmee ze zelf weer een knikkertegel moeten maken. De Ridder: “Die bestaande betonnen tegel moeten ze in stukken hakken en gebruiken als vervangend materiaal voor het grind in de knikkertegel.”
Docenten bijscholen
Ook hebben ze een opdracht met het hergebruik van hout. “Wij laten ze een wandbord maken van oud materiaal. Sloophout, pallets, hout van een oud meubeltje. We proberen ze hiermee een stukje begrip mee te brengen dat het niet altijd nieuw hout hoeft te zijn, waarmee je iets maakt. Met oud hout kun je ook hele mooie dingen maken,” legt De Ridder uit.
De leerlingen doen ook achtergrondtheorie op in het vak. “Wat hierbij wel opvallend is, is dat er voor docenten ook nog veel onbekende elementen in zitten. De docenten moeten dus ook nog bijgeschoold worden op dit terrein,” vertelt De Ridder. “De R-ladder bijvoorbeeld, waarmee de mate van circulariteit wordt aangegeven, is vaak ook nog een nieuw begrip voor ze.”
“Als platform kun je eigenlijk niet onder zo’n vak uit in deze tijd,” stelt De Ridder. Eigenlijk zou hij willen zien dat circulair en duurzaam bouwen veel meer verweven wordt in het hele bouwprogramma op het vmbo. “In de verplichte modules op school moeten ze bijvoorbeeld een spouwmuur opbouwen. Het zou mooi zijn als daar dan niet standaard naar glaswol wordt gekeken als isolatiemateriaal, maar ook naar meer circulaire alternatieven.” Daarnaast kijkt De Ridder met z’n collega’s momenteel ook naar het aanbod van nieuwe vakken in de duurzame en circulaire bouw.
