Heb jij al gepind?

Laatst stond ik voor zo’n gele Geldmaat en moest ik denken aan de woorden van de Nederlandsche Bank: “Zorg dat u 50 euro cash in huis heeft”. Daar gniffelde ik toen om, maar even later twijfelde ik toch en vroeg ik me af hoeveel euro je dan écht moet pinnen om …. Ja, om wat eigenlijk? De realiteit van 2025 was unheimisch bij mij binnengedrongen. De internationale dreiging, de liquiditeit van bedrijven die onder druk staat en een Woontop die gehaast in elkaar geflanst lijkt. Het wordt een uitdagend jaar, dat staat vast.

Het rare gevoel in mijn buik begon natuurlijk al een paar jaar geleden, maar was ineens weer terug toen Rutte speechte als nieuwe NAVO-baas: ‘We zijn nu nog niet in oorlog, en we kunnen nu nog winnen van de Russen. Maar over pak ‘em beet vier, vijf jaar wellicht niet meer.’ Niet veel later kwam een bericht in de media dat we allemaal cash-geld (zeker een briefje van vijftig euro!) in huis moeten hebben, voor het geval ons bancaire systeem op tilt slaat.

Ik weet zeker dat veel mensen dachten ‘waar gaat dit over, wat moet ik hier mee?’. Dat is niet zo gek. Die oproep is in feite te groot voor ons veilige westerse brein. In ieder geval voor die van mij. Nog nooit is de dreiging voor onze generaties zo dichtbij geweest. En de vraag is hoe gaan we daar mee om? Wat ga je doen met je briefje van vijftig euro als digitaal-Nederland compleet plat ligt en waarom moet die vijftig euro mij dan een gerust gevoel geven?

Ik probeerde bij de nieuwe realiteit in de buurt te komen. Ik betrapte mezelf erop dat ik ontzettend praktisch werd: ‘In hoeverre heeft het zin om nu heel groots aan het klimaat te denken’, riep ik als duurzaamheidsdenker hardop. En nog praktischer: ‘Ben je eigenlijk verzekerd in tijden van oorlog? Wat als je huis of woningbouwproject in rook op gaat?’ Ik schaamde me direct voor die gedachten.

Ondertussen, zo ongeveer op hetzelfde moment als Rutte de wereld toesprak, sprak Mona Keizer op een Woontop vastgoed-Nederland toe. De ene top is de andere niet, zal ik maar zeggen. Ik kreeg bij het horen van het verhaal van onze woonminister een beetje een gevoel van “de nieuwe kleren van de Keizer”. Dat is misschien een flauwe woordgrap, maar inhoudelijk las ik gewoon niet veel nieuws. En daar had ik (en veel andere ontwikkelaars en bouwers met mij) natuurlijk vurig op gehoopt.

Na een belletje met wat bevriende bouw-ceo’s bleek dat ik niet de enige was. ‘Was jij uitgenodigd”, vroeg ik nog? ‘Nee ik was er niet’, klonk het een aantal keren aan de andere kant van de lijn. De Pensioenfondsen, waar een miljardeninvestering gewenst is, waren er trouwens ook niet. En zo werd de Woontop in breder perspectief een dood-gewoon-top. Niet iets waar de vastgoedsector haar geloof aan op mag hangen, als je het mij vraagt. Veertig procent van de bouwprojecten ligt nog altijd stil, omdat de bouwsector inziet dat zij met alle voorwaarden van nu, geen geld gaat verdienen (lees: het project is verlieslijdend). Daar is geen oplossing voor gevonden die één-twee-drie gaat vliegen in 2025!

Als je de verhalen van Mark Rutte (macro) en Mona Keizer (meso) naast elkaar legt dan hoef je geen groot voorspeller te zijn om te zeggen: raak die champagnekurken maar even niet aan. Consolideren zal het hoogst haalbare zijn in een periode dat we als westerse wereld, als Nederland en als vastgoedsector in transitie zijn. Een tussenjaar, een ontzettend cliché, zo aan de start van 12 nieuwe maanden, maar wel een die recht doet aan wat ons te wachten staat.

En daarin zullen we ons schrap moeten zetten. Net zoals we deden in onze laatste crisis: Corona. Met als extra economische pijn: in Corona-tijd gingen er geen bedrijven failliet. Met steun- en herstelpakketten van de overheid kon bijna iedere onderneming overleven. Dat is nu anders. Bedrijven vallen om en andere wankelen. Een uitgebreide liquiditeitscheck (lange tijd in geen velden of wegen te bekennen in onze optimistische economie) wordt weer gemeengoed. En zo zal er links en rechts veel vaker de hand op de knip worden gehouden. Door investeerders, maar ook door consumenten.

Waar dat niet het geval is? Bij onze defensie-uitgaven. Die gaan omhoog. We schaffen tanks aan, F35’s en munitie. En ondertussen wordt er gehamerd op een weerbare samenleving. Zoals in Finland, de buurman van een lange grensstrook met Rusland. Die zijn in zowel praktische zin als militaire zin lichtjaren verder dan wij. Met alternatieve energiebronnen, houdbare waterflessen en pakken rijst of pasta die ieder huishouden standaard paraat heeft in de berging. Maar ook met hun overheidsbegroting en de keuzes die ze daar maken: daar rollenbollen ze niet over meer of minder gelden aan onderwijs, ontwikkelingshulp en infra.

Finland is niet alleen de absolute koploper van de NAVO daar waar het gaat om defensie-uitgaven gerelateerd aan het BBP, maar ook heer en meester als het gaat over focus en eensgezindheid. Daar is geen debat nodig om over primaire levensbehoeften te praten. Die zijn namelijk niet-onderhandelbaar. Daar kunnen we in Nederland een voorbeeld aan nemen. Natuurlijk valt wonen onder de categorie primair. Een dak boven je hoofd is toch het minste wat we in Nederland moeten zien te regelen!

Oja, toen ik langs die Geldmaat liep, heb ik toch even gepind. En daarna direct alles opgemaakt. Dat gaf me misschien geen geruststellend gevoel, maar het was wel even lekker.